« موسسه حقوقی تندیس تدبیر و امید»

در آیات قرآن کریم چند بار از امر به معروف و نهی از منکر سخن به میان آمده و این دو فریضه از جمله واجباتی به شمار می‌روند که جزو فروع دین قرار گرفته‌اند. این فریضه از نظر اهمیت در ردیف مواردی مانند جهاد و زکات قرار دارد. البته امر به معروف و نهی از منکر واجب عینی نیست تا تک تک مسلمانان در هر مورد مکلف به اجرای آن باشند بلکه از واجبات کفایی است، اگر چه ممکن است در مواردی نیز واجب عینی باشد.

 

امر به معروف و نهی از منکر به شکل واجب کفایی، به تعبیر اصل 8 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وظیفه‌ای همگانی است، یعنی مردم نسبت به دولت و یکدیگر همچنین دولت نسبت به مردم تکلیف دارند که برای نفی منکر و نشر معروف اقدام کنند. برای بررسی بیشتر امر به معروف و نهی از منکر البته از منظر حقوق اساسی، با دکتر ولی رستمی، استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

 

در ابتدا تعریفی از امر به معروف و نهی از منکر ارایه کنید؟

 اصل 8 قانون اساسی می‌گوید: «در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف ‌و نهی از منکر وظیفه‌ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت ‌به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت‌. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می‌کند. والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»

 امر به معروف و نهی از منکر یک فریضه واجب است که شرایط، حدود و کیفیت آن را قانون تعیین می‌کند و جزو فروع دین ما نیز محسوب می‌شود. از نگاه حقوق اساسی اصل 8 این قانون، به اصل نظارت همگانی و متعارف، یعنی نظارتی که مردم می‌توانند بر حکومت داشته باشند و از این طریق در کنترل قدرت سهیم باشند، مشهور شده است. طبق این اصل امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‌ای همگانی بر عهده مردم نسبت به دولت، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به مردم است. در حقیقت امر به معروف و نهی از منکر سه جنبه دارد و به همین دلیل است که از آن تحت عنوان نظارت همگانی نام برده می‌شود.